Άτιμο πράγμα ο κακός συγγενής… Ένας μπελάς που σέρνεις χωρίς να τον διαλέξεις. Σαν σκιώδης φιγούρα, αιωρείται στις οικογενειακές στιγμές, άλλοτε απλός θεατής, άλλοτε πρωταγωνιστής, μα πάντα αιτία ταραχής. Πώς να περιγράψει κανείς την παρουσία του χωρίς να νιώσει ένα βάρος στο στήθος; Ίσως είναι η πικρή αλήθεια ότι το αίμα δεν αρκεί για να συνδέσει τις ψυχές. Ότι δεν είναι πάντα ο δεσμός που γεννιέται, αλλά εκείνος που χτίζεται, που αντέχει στο χρόνο.
Ο κακός συγγενής είναι ένα αόρατο σκοινί που σε τραβά προς το βάθος, ενώ εσύ πασχίζεις να αναδυθείς. Ξεκινάει από μικρά πράγματα, ασήμαντα, θαρρείς. Μια ειρωνική λέξη στο οικογενειακό τραπέζι, ένα βλέμμα που σου καρφώνεται στην πλάτη. Και πριν καλά-καλά το καταλάβεις, η ενόχληση γίνεται θυμός. Κι ύστερα; Γίνεται απογοήτευση. Τι είναι όμως αυτό που κάνει έναν συγγενή “κακό”; Είναι οι πράξεις του; Είναι ο τρόπος που σε κάνει να νιώθεις; Ή μήπως είναι η αδυναμία σου να τον αγνοήσεις;
Πολλές φορές ο κακός συγγενής δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας καθρέφτης των δικών σου πληγών. Εκείνος ο άνθρωπος που φέρνει στην επιφάνεια όσα προσπαθείς να θάψεις βαθιά μέσα σου. Οι αδυναμίες σου, οι ανασφάλειες, οι φόβοι. Κι όσο πιο βαθιά σε πληγώνει, τόσο περισσότερο αναρωτιέσαι γιατί. Γιατί να υπάρχει στη ζωή σου; Γιατί να είναι μέρος της ιστορίας σου;
Κι όμως, ο κακός συγγενής σπάνια γεννιέται έτσι. Συνήθως γίνεται. Είναι τα χρόνια που έφεραν τη ζήλια, οι ανεκπλήρωτες προσδοκίες, οι συγκρίσεις που δηλητηρίασαν τη σχέση. Ίσως να είναι κι ο δικός του πόνος, που δεν κατάφερε να επεξεργαστεί, και τώρα τον πετάει πάνω σου σαν βαρύ φορτίο. Κι εσύ, τι κάνεις; Τον αντέχεις ή τον απορρίπτεις; Προσπαθείς να τον πλησιάσεις ή απομακρύνεσαι για να προστατευτείς;
Ο κακός συγγενής έχει πολλές μορφές. Μπορεί να είναι εκείνος που πάντα θα βρει κάτι να σχολιάσει αρνητικά, ό,τι κι αν κάνεις. Ή μπορεί να είναι εκείνος που θα προσπαθεί να σε κάνει να νιώσεις μικρός, ασήμαντος μπροστά του. Κάποιες φορές είναι ο συγγενής που αρνείται να δει το καλό μέσα σου, γιατί ίσως αυτό να σημαίνει πως πρέπει να αναγνωρίσει και τα δικά του ελαττώματα. Και άλλες φορές, είναι απλά εκείνος που δε θέλει να χαίρεσαι όταν εκείνος πονάει.
Μα, το πιο άτιμο δεν είναι η συμπεριφορά του. Το πιο άτιμο είναι ότι δεν μπορείς να τον αποχωριστείς. Είσαι δεμένος μαζί του από έναν αόρατο κόμπο, έναν κόμπο που δεν μπορείς να λύσεις χωρίς να τραυματίσεις και τον εαυτό σου. Γιατί, τελικά, η οικογένεια δεν είναι μόνο αγάπη. Είναι και υποχρέωση. Είναι το καθήκον που σε κρατά δεμένο, ακόμη κι όταν η καρδιά σου θέλει να φύγει.
Αναρωτιέμαι συχνά αν μπορούμε να αλλάξουμε τη δυναμική αυτή. Αν μπορούμε να μεταμορφώσουμε τον κακό συγγενή σε κάτι άλλο, σε κάτι καλύτερο. Αλλά η αλήθεια είναι ότι η αλλαγή ξεκινάει από μέσα μας. Ίσως πρέπει πρώτα να αποδεχτούμε ότι δεν μπορούμε να τους αλλάξουμε όλους. Ότι ο κακός συγγενής δεν θα γίνει ποτέ αυτό που θα θέλαμε. Και ίσως αυτό να είναι εντάξει.
Είναι σκληρό να το παραδεχτείς, αλλά κάποιες σχέσεις είναι καταδικασμένες να μείνουν τοξικές. Και τότε το ερώτημα δεν είναι πώς να τον αλλάξεις, αλλά πώς να προστατεύσεις τον εαυτό σου. Πώς να θέσεις όρια. Όρια που δεν θα τον απομακρύνουν εντελώς, αλλά θα σε κρατήσουν ασφαλή. Όρια που θα του δείξουν ότι, όσο κι αν σε πονάει, δεν έχει τη δύναμη να σε καταστρέψει.
Όμως τα όρια δεν είναι εύκολα. Είναι ένας συνεχής αγώνας. Κάθε φορά που τα θέτεις, κάθε φορά που υπερασπίζεσαι τον εαυτό σου, αισθάνεσαι σαν να χάνεις κάτι. Ένα κομμάτι της σχέσης, μια πιθανότητα για ειρήνη. Μα ίσως αυτή η απώλεια είναι απαραίτητη. Γιατί, όπως και στη φύση, έτσι και στις σχέσεις, κάποιες φορές πρέπει να κόψεις τα ξεραμένα κλαδιά για να αφήσεις τα υγιή να ανθίσουν.
Κι έτσι, βρίσκεσαι σε μια περίεργη θέση. Να αγαπάς κάποιον που σου προκαλεί πόνο. Να τον ανέχεσαι γιατί είναι συγγενής σου, αλλά να παλεύεις να μην αφήσεις τη συμπεριφορά του να σε αλλάξει. Είναι ένας χορός σε λεπτό σκοινί, μια ισορροπία που σε δοκιμάζει. Και ίσως, τελικά, αυτό να είναι το μεγάλο μάθημα που μας προσφέρουν οι κακοί συγγενείς. Μας αναγκάζουν να κοιτάξουμε βαθιά μέσα μας. Να βρούμε τη δύναμη να πούμε «ως εδώ» χωρίς να γεμίσουμε την ψυχή μας με μίσος. Να μάθουμε να συγχωρούμε, όχι για εκείνους, αλλά για εμάς.
Δεν ξέρω αν υπάρχει σωστός τρόπος να διαχειριστείς έναν κακό συγγενή. Ίσως δεν υπάρχει μία απάντηση που να ταιριάζει σε όλους. Ίσως κάθε περίπτωση να είναι μοναδική, όπως μοναδικές είναι οι σχέσεις μας. Αλλά αυτό που ξέρω είναι ότι δεν πρέπει να αφήσουμε την τοξικότητα να μας καθορίσει. Γιατί η ζωή είναι πολύτιμη. Και οι στιγμές μας είναι λίγες για να τις ξοδεύουμε σε ανθρώπους που δεν μας εκτιμούν.
Κι αν κάτι μπορώ να πω με βεβαιότητα, είναι ότι ο κακός συγγενής δεν είναι το τέλος. Είναι απλώς ένα εμπόδιο. Ένα εμπόδιο που μπορεί να μας διδάξει πολλά, αν επιλέξουμε να το δούμε έτσι. Ένα εμπόδιο που μας δείχνει την αξία της καλής οικογένειας, της αληθινής αγάπης, της υποστήριξης που δεν βασίζεται στο αίμα, αλλά στην καρδιά.
Ίσως, τελικά, αυτό να είναι το νόημα. Να αποδεχτούμε ότι οι συγγενείς μας είναι ένα κομμάτι της ιστορίας μας, αλλά όχι το σύνολό της. Ότι μπορούμε να προχωρήσουμε, να χτίσουμε τις δικές μας σχέσεις, τις δικές μας οικογένειες, χωρίς να κουβαλάμε το βάρος τους για πάντα. Και ίσως, μέσα από αυτήν την αποδοχή, να βρούμε την ειρήνη που τόσο αναζητούμε.
Άτιμο πράγμα ο κακός συγγενής… μα όχι ανίκητο. Κι αν υπάρχει κάτι που μπορώ να σου πω, είναι αυτό: Μην αφήνεις τον κακό συγγενή να καθορίσει την αξία σου. Εσύ έχεις τη δύναμη να γράψεις τη δική σου ιστορία. Και αυτή η ιστορία δεν χρειάζεται να έχει πικρό τέλος.
