Στροφή στα ελληνικά προϊόντα και την ιδιωτική ετικέτα: Η αναζήτηση οικονομικών λύσεων λόγω της ακρίβειας
Η σημερινή οικονομική κατάσταση και η αυξανόμενη ακρίβεια στην καθημερινή ζωή έχουν επηρεάσει σημαντικά την αγοραστική συμπεριφορά των Ελλήνων καταναλωτών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ετήσιας έρευνας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, οι καταναλωτές αναζητούν οικονομικές λύσεις για τις αγορές τους, στρεφόμενοι κυρίως προς προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας και ελληνικής παραγωγής, ως μέρος της προσπάθειας τους να περιορίσουν τα έξοδά τους.
Η έρευνα, η οποία διεξήχθη υπό την επιστημονική διεύθυνση του καθηγητή Γεωργίου Μπάλτα, επικεντρώθηκε στην κατανόηση των αλλαγών στην καταναλωτική συμπεριφορά και της επίδρασης των ανατιμήσεων στα προϊόντα καθημερινής χρήσης. Ο καθηγητής Μπάλτας αναφέρει ότι πάνω από το 50% των καταναλωτών μειώνουν τις αγορές τους και στρέφονται σε φθηνότερα προϊόντα. Επίσης, παρατηρείται ότι ένας στους τρεις καταναλωτές περιορίζει τη θέρμανση και τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, αντικατοπτρίζοντας τις επιπτώσεις της ακρίβειας στην ενέργεια.
Η αύξηση της ζήτησης για προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας
Εν μέσω της οικονομικής κρίσης, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα φαινόμενα που καταγράφηκαν στην έρευνα είναι η αύξηση της προτίμησης των καταναλωτών προς τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας (private label). Αυτά τα προϊόντα, που κατασκευάζονται από εγχώριους παραγωγούς και διατίθενται σε αλυσίδες σούπερ μάρκετ, σημειώνουν ιστορικά υψηλά ποσοστά πωλήσεων. Σήμερα, πάνω από 3 στα 10 προϊόντα που αγοράζονται είναι ιδιωτικής ετικέτας. Η τάση αυτή είναι ενδεικτική μιας γενικότερης προτίμησης για φθηνότερα και, πολλές φορές, ποιοτικά ανταγωνιστικά προϊόντα.
Αξιοσημείωτο είναι ότι το καταναλωτικό κίνημα υπέρ των ελληνικών προϊόντων συνεχώς ενισχύεται, καθώς οι καταναλωτές αναγνωρίζουν την ανάγκη στήριξης της εγχώριας παραγωγής, ειδικά σε δύσκολες οικονομικές περιόδους. Η στρατηγική «Made in Greece» φαίνεται να συνδυάζεται με τη στροφή προς τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, δεδομένου ότι η πλειονότητα αυτών παράγεται στην Ελλάδα. Παράλληλα, οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ επεκτείνουν συνεχώς τις γκάμες των προϊόντων αυτών, ενισχύοντας το ρόλο τους στην ελληνική αγορά.
Επίδραση της ακρίβειας και της κοινωνικής συνείδησης
Οι καταναλωτές στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, φαίνεται να αντιμετωπίζουν την ακρίβεια όχι μόνο ως μια οικονομική πρόκληση, αλλά και ως ένα ζήτημα κοινωνικής αλληλεγγύης. Ο καθηγητής Μπάλτας αναφέρει ότι το καταναλωτικό κίνημα υπέρ των ελληνικών προϊόντων δεν περιορίζεται μόνο στην οικονομική σκοπιμότητα, αλλά και στην ενίσχυση της εθνικής οικονομίας. Η στροφή στα προϊόντα «Made in Greece» φαίνεται να έχει ως στόχο την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, τη μείωση της ανεργίας και την ενίσχυση του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η έρευνα καταγράφει επίσης την άποψη των καταναλωτών ότι οι πολυεθνικές εταιρείες φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για την υπερβολική ανατίμηση των προϊόντων. Σύμφωνα με τα δεδομένα της έρευνας, σχεδόν 7 στους 10 καταναλωτές θεωρούν τις πολυεθνικές υπεύθυνες για την αύξηση των τιμών στην αγορά. Από την άλλη, οι μικρές ελληνικές εταιρείες και τα τοπικά καταστήματα καταλαμβάνουν πολύ μικρότερο μερίδιο ευθύνης για την ακρίβεια.
Ο αντίκτυπος στις καταναλωτικές προσδοκίες
Σε οικονομικό επίπεδο, τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι οι προσδοκίες των καταναλωτών για τα επόμενα χρόνια είναι κυρίως αρνητικές. Σχεδόν το 48% των συμμετεχόντων στην έρευνα δήλωσαν ότι η οικονομική τους κατάσταση έχει χειροτερέψει, ενώ το 39% αναφέρει ότι παρέμεινε αμετάβλητη. Μόλις το 13% θεωρεί ότι η οικονομική του κατάσταση βελτιώθηκε. Όσον αφορά το 2025, οι καταναλωτές προβλέπουν ότι το 34% της οικονομικής τους κατάστασης θα είναι χειρότερη, με το 46% να πιστεύει ότι θα παραμείνει ίδια.
Η ακρίβεια, όπως αναφέρει ο καθηγητής Μπάλτας, είναι ένα σύνθετο πρόβλημα που δεν έχει εύκολες λύσεις και απαιτεί έναν συνδυασμό μέτρων για τη βελτίωση της θέσης των καταναλωτών. Τέτοια μέτρα περιλαμβάνουν τη στήριξη της εγχώριας παραγωγής, τη μείωση του κόστους ενέργειας, την πάταξη της γραφειοκρατίας, την ενίσχυση του ανταγωνισμού και την προστασία των καταναλωτών από την αισχροκέρδεια.
Πληροφορίες για την έρευνα
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Ερευνητικό Εργαστήριο Μάρκετινγκ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και πραγματοποιήθηκε τηλεφωνικά τον Ιανουάριο του 2025 σε δείγμα 1.355 καταναλωτών. Από τα δεδομένα της έρευνας προκύπτει ότι οι καταναλωτές δεν περιορίζονται στην αγορά μόνο από ένα σούπερ μάρκετ, αλλά μοιράζουν τις αγορές τους σε περισσότερα καταστήματα. Η μέση μηνιαία δαπάνη για τα σούπερ μάρκετ υπολογίζεται στα 334 ευρώ, με το 75% των ερωτηθέντων να ξοδεύει μέχρι 400 ευρώ τον μήνα.
Η σημασία της τιμής, της ποιότητας και της ελληνικής προέλευσης παραμένουν σταθερά τα πιο σημαντικά κριτήρια επιλογής προϊόντων για τους καταναλωτές, γεγονός που ενισχύει την τάση υπέρ των ελληνικών προϊόντων και των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας.
Η αυξανόμενη προτίμηση στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας
Η προτίμηση των καταναλωτών για τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας συνεχώς ενισχύεται, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία (78%) θεωρεί ότι τα προϊόντα αυτά έχουν καλύτερη τιμή. Ωστόσο, όσον αφορά την ποιότητα, τα αποτελέσματα είναι μικτά, με το 62% των ερωτηθέντων να θεωρεί ότι τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας έχουν την ίδια ποιότητα με τις μάρκες των προμηθευτών και το 13,6% να τα θεωρεί ανώτερα.
Οι καταναλωτές είναι επίσης ιδιαίτερα ικανοποιημένοι με τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, καθώς το 68% των ερωτηθέντων δηλώνει ικανοποιημένο ή πολύ ικανοποιημένο, ενώ μόνο το 12% εκφράζει δυσαρέσκεια.
Η πρόθεση αγοράς προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας παραμένει υψηλή και καλύπτει 12 κατηγορίες προϊόντων. Για παράδειγμα, το 80,3% των καταναλωτών είναι πρόθυμοι να αγοράσουν χαρτικά ιδιωτικής ετικέτας, ενώ το ποσοστό για τα αλκοολούχα ποτά, όπως κρασιά και μπύρες, είναι μόλις 13,5%.
Συμπεράσματα
Η έρευνα δείχνει ότι η ελληνική αγορά συνεχώς προσαρμόζεται στις ανάγκες των καταναλωτών και την επιθυμία τους να εξοικονομήσουν χρήματα σε μια περίοδο αυξανόμενης ακρίβειας. Οι καταναλωτές είναι περισσότερο προσηλωμένοι σε οικονομικές λύσεις, όπως τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας και τα ελληνικά προϊόντα, που έχουν γίνει συνώνυμα με την ποιότητα και την οικονομική προσβασιμότητα.
Η στροφή προς τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας και η προτίμηση στα ελληνικά προϊόντα αναδεικνύουν ένα ευρύτερο κοινωνικό και οικονομικό φαινόμενο, όπου οι καταναλωτές δείχνουν να επενδύουν στην ενίσχυση της εγχώριας οικονομίας, ενώ ταυτόχρονα προσπαθούν να περιορίσουν τις οικονομικές πιέσεις που δημιουργεί η ακρίβεια.
Το μέλλον για την ελληνική αγορά φαίνεται να είναι συνυφασμένο με τις παραπάνω τάσεις και τα αποτελέσματα της έρευνας αναδεικνύουν τη σημασία των πολιτικών που θα υποστηρίξουν την ελληνική παραγωγή, την ενίσχυση του ανταγωνισμού και την καταπολέμηση της ακρίβειας.